Verhoogd risico op schoorsteenbrand: jaarlijks 2.000 incidenten door slecht onderhoud

Een brand in de schoorsteen lijkt iets uit het verleden, maar niets is minder waar. Volgens de Brandweer Nederland ontstaan er elk jaar zo’n 2.000 schoorsteenbranden in ons land. Het grootste deel daarvan is te voorkomen door regelmatig onderhoud en vegen van de schoorsteen. Toch wachten veel huishoudens te lang of onderschatten ze het risico. In dit artikel leggen we uit hoe schoorsteenbrand ontstaat, welke signalen op gevaar wijzen en waarom één keer vegen per jaar in sommige gevallen onvoldoende is.

Hoe ontstaat een schoorsteenbrand?

Tijdens het stoken van hout, kolen of andere brandstoffen komen onverbrande deeltjes vrij die zich afzetten tegen de wand van het rookkanaal. Deze aanslag, vaak een combinatie van roet en creosoot, is sterk brandbaar. Bij een hoge temperatuur kan het spontaan ontbranden. Het vuur verplaatst zich dan razendsnel omhoog door het kanaal, soms met temperaturen die boven de 1.000 graden Celsius uitkomen. Het risico op schade aan woning of dak is groot, zeker bij huizen met een rieten kap of oudere constructies.

De rol van slecht onderhoud

Onderhoud is de cruciale factor. Hoe vaker en intensiever de kachel of open haard wordt gebruikt, hoe sneller de aanslag zich ophoopt. Wie één keer per jaar een gezellig vuurtje stookt, kan doorgaans volstaan met een jaarlijkse veegbeurt. Maar voor gezinnen die hun houtkachel als hoofdverwarming gebruiken, kan twee keer per jaar of vaker noodzakelijk zijn. Uit een analyse van de Vereniging Eigen Huis blijkt dat verzekeraars in veel gevallen minimaal één keer per jaar vegen verplicht stellen. Bij schade moet de bewoner bovendien kunnen aantonen dat het onderhoud is uitgevoerd, bijvoorbeeld via een veegbewijs.

Wanneer is één keer vegen niet genoeg?

Een veelgehoord misverstand is dat jaarlijks onderhoud altijd volstaat. Dat klopt niet. Er zijn duidelijke situaties waarin een hogere frequentie nodig is:

• Intensief gebruik: wordt de kachel dagelijks gebruikt, dan is twee keer vegen per jaar verstandig.
  
• Type brandstof: nat hout, verkeerd gedroogd hout of briketten produceren meer aanslag en verhogen het risico.
  
• Oudere schoorstenen: oudere kanalen hebben vaak bochten of vernauwingen waar vuil zich sneller ophoopt.
  
• Externe factoren: vogelnesten of bladeren kunnen de trek verstoren en leiden tot ophoping van gassen.
  

In Duitsland is het zelfs wettelijk geregeld dat schoorstenen meerdere keren per jaar geïnspecteerd moeten worden. Nederlandse gemeenten kijken inmiddels naar vergelijkbare maatregelen, mede vanwege de groeiende zorgen over houtstook en luchtkwaliteit.

Signalen dat vegen dringend nodig is

Een goed onderhouden schoorsteen werkt vrijwel geruisloos. Zie of ruik je afwijkingen, dan is dat een waarschuwing. Enkele signalen:

• rook komt terug de woonkamer in;
• stank van onverbrand hout of roet;
• vonken of rookpluimen bij de schoorsteenmond;
• een donkere aanslag rond de haardopening.
  

Bij deze tekenen is het raadzaam direct een professional in te schakelen. Wachten tot de jaarlijkse afspraak kan riskant zijn.

Verzekering en aansprakelijkheid

De rol van verzekeraars verdient nadruk. Wie schade oploopt door een schoorsteenbrand en geen bewijs kan leveren van regelmatig onderhoud, loopt het risico dat de claim wordt afgewezen. Het bijhouden van een veegbewijs is daarom niet alleen verstandig maar noodzakelijk. Het voorkomt discussie en kan duizenden euro’s schelen bij schadeafhandeling.

Veiligheid boven alles

Een schoorsteen laten vegen kost doorgaans tussen de €60 en €90. Vergeleken met de schade van een brand – variërend van kapot interieur tot een compleet verloren woning – is dit een minimale investering. Bovendien verbetert een schone schoorsteen de trek, waardoor de verbranding efficiënter verloopt en je minder hout verbruikt.

Conclusie

De cijfers spreken voor zich: 2.000 schoorsteenbranden per jaar zijn er simpelweg te veel, zeker omdat een groot deel te voorkomen is. Regelmatig vegen is geen luxe, maar een basisvoorwaarde voor veilig stoken. Of één keer per jaar genoeg is, hangt af van je gebruik en situatie. Laat een erkende schoorsteenveger dit beoordelen en zorg dat je altijd een veegbewijs ontvangt. Daarmee verklein je het risico op brand, bescherm je je huis én voldoe je aan de eisen van je verzekering.